پژوهش اِدمُلّاوَند:

🏊رودخانه متالان | متالون ادملا


📜از اسناد رودخانه متالان در سنه ۱۲۹۹ قمری
📎 البته در این سند نام متالان با ((ط)) مکتوب شد. 》مطالان
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─

📜در این سند نام رودخانه متالان مشهود است.....مطالان پی ....

✍سرچشمه رودخانه ی تاریخی متالان روستای ادملا می باشد.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─

رودخانه ی متالون چسبیده به کاسمان [کاسمان کلا: دهی از دهستان مشهد گنج افروز. بخش مرکزی شهرستان بابل. ۱۲ هزار گزی جنوب بابل. دشت و معتدل و مرطوب و مالاریائی و دارای ۱۸۰ تن سکنه است. آب از سجادرود (دهخدا نام رودخانه را اشتباه نوشته است چرا که نام رودخانه ی چسبیده به کاسمان، متالون بوده و سرچشمه ی آن متفاوت از سجادرود است) دارد. محصول آن برنج و پنبه و غلات و صیفی و حبوبات و شغل اهالی زراعت است. راه مالرو دارد(دهخدا، ج ۲۱: ۱۷۳).] است و اهالی به آن «متلوم» (Metalom) می گویند. در گذشته زنان کاسمانی رخت هایشان را در متالون می شستند، مردان از رودخانه شن برداشت می کردند و ماهیگیری نیز از گذشته تا حال در آن انجام می شود.

آب رودخانه نسبت به گذشته بسیار کمتر شده، در مواقع پرآب زمستان رودخانه طغیان می کند اما به خاطر پایین بودن حدود ۱۵ متری سطح آن از سطح کاسمان آسیبی به روستا نمی رساند، در فصل تابستان هم بسیار کم آب می شود.

در حاشیه روستا رودخانه مِتالون (metalon) قرار دارد که در نقطه ای کاملا به روستا می چسبد.

منشا این رودخانه در داخل نقشه توپوگرافی منطقه ، کوهستان بندپی شرقی است اما در نقشه دقیق تر و معتبرتر دیگر منشا آن را منطقه کوهستانی نِشِل (neshel) آمل نشان می دهد.

این رودخانه با در نظر گرفتن منشا بندپی شرقی با طی مسافت ۲۰ کیلومتر و عبور از ۱۰ روستا به کاسمانکلا می رسد که با محاسبه منشا نشل این مسافت بیشتر می شود و پس از طی ۵ کیلومتر در سادات محله به رودخانه کلاررود می پیوندد. از محل بند بتونی که محدوده رودخانه به روستا وارد می شود تا انتهای آن در شمال روستا که از مرز ده عبور می کند ۲ کیلومتر می شود.

متالون در زمستان پرآب می شود و در مواقع پرباران حالت طغیانی پیدا می کند (این امر در گذشته بیشتر مشاهده شده اما در سالهای اخیر بندرت اتفاق می افتد) اما به علت تفاوت ۱۵ متری سطح روستا از بستر رودخانه خطری برای مردم بوجود نمی آورد اما به زمینهایی که در بستر رودخانه قرار دارد و در سالیان اخیر اکثر این زمینها تبدیل به باغ مرکبات شده اند هراز چند گاه صدمات کمی وارد می آورد.

ماجرای استفاده این روستاها از آب رودخانه در داخل کاسمانکلا به حدود یک سده پیش برمی گردد در زمانی که فرزند مشیرالدوله قاجار به نام علی اکبرخان به بابل آمد و در روستای دونه سر زمینی برای خود مهیا کرد که اکنون با نام باغ مستوفی نگهداری می شود. این زمین مدتی بین اشخاص حقیقی و حقوقی دست به دست می گشت. وزارت علوم و تحقیقات و فناوری آخرین ارگانی است که مالک این زمین شده است. علی اکبرخان چندی در آنجا ساکن شد و با اهالی این روستا نشست و برخاست داشت و به علت زندگی در کنار آنها حق آب را برای این روستا اخذ کرد و از آن زمان تا به حال این سه روستا از روستای کاسمانکلا آب مورد نیاز خود را به اراضی خود می برند.

کشاورزان کاسمان کلا نیز تا حدودی از این آب برای زمین های زراعی شان استفاده می کنند. که مقدار استفاده نسبت به اراضی سطح کشت روستا پائین است.

در سالهای میانی دهه ۵۰ خاک شناسانی به روستا آمده و چند روزی در کنار رودخانه متالون چادر زده و به بررسی خاک منطقه پرداختند و دو نقطه از این ناحیه بتون کاری شده است که هنوز آثار آن بجا مانده است. این امر به منظور کانال کشی تمام رودخانه های مازندران به سمت گرگان و دشت بوده است اما با حادثه انقلاب اسلامی ۵۷ این طرح فراموش شد.

بستر رودخانه متالون که با نام روآر(رودبار) خوانده می شود تا اواخر دهه ۶۰ طبیعت بسیار زیبا و بکر با درختان بزرگ داشت که در این سال اهالی روستاهای دارای حق آب به بهانه بهسازی کانال آب با بولدوزر به جان درختان بلند قامت افتاده و تخریب گسترده ای صورت دادند. علاوه بر آن در سالهای اخیر نیز آن تعداد درختانی که از آن حادثه جان سالم به در بردند با نگاه تجاری قطع شده و جای آن درختان آلوچه و پس از آن درختان پرتغال کاشتند. بصورتی که در حال حاضر کل حاشیه رودخانه دارای مالک هستند و اکثریت مطلق آن به باغات مرکبات تبدیل گشت. و این امر سهمی در درآمد خانوار داشته است.

آبزیان رودخانه انواع ماهی ها، قورباقه، مار، خرچنگ و لاک پشت را شامل می شوند. مهمترین ماهی هم ماهی سفید است آبزیان بخصوص ماهیان در سالهای قبل با توجه به پرآب بودن متالون زیاد بود و ماهیان درشتی وجود داشت که از طریق تور ماهیگیری و قلّاب یا با دست صید می شد و به مصرف می رسید. گاهی برای صید آن از سم استفاده می شد یک نمونه سم از برگ درختی بدست می آمد که با جوشاندن به رودخانه می ریختند و حالت گیجی و مرگ به ماهی ها دست می داد. از برق هم مواقعی برای صید ماهی استفاده می شد در سالهای اخیر هم به علت ریختن سم و استفاده از برق برای صید ماهی و همچنین کم شدن آب رودخانه ماهیان کم و کوچکی در رودخانه یافت می شوند و گاهی برخی از اهالی بیشتر بخاطر تفریح با قلاب به ماهیگیری می پردازند.

آبتنی در رودخانه از جمله کارهایی بوده است که در سالهای دهه ۶۰ و اوائل دهه ۷۰ به شدت رونق داشت و تعداد زیادی از بچه ها، نوجوانان و جوانان و حتی برخی بزرگسالان تنی به آب می زدند. در این سالها اکثر وقت بیکاری و اوقات فراغت این افراد در روآر(رودبار) که حاشیه رودخانه است، می گذشت که با آبتنی، ماهیگیری، گردو بازی و... روزگار می گذراندند.

#رودخانه #متالون #متالان #مطالون #مطالان #زریجا #روار #نهر_سجرو #نهر_متالون #زریجاکیله #ادملا

📜موقعیت متالان | متالون در روستای ادملا:

🔷نهر متالون در ضلع شرقی روستای ادملا قرار گرفته است که از چشمه های مراتع اطاقسر و برف چالسی سرچشمه می گیرد.

📜در اسناد خطی نام این نهر #مطالان [سنه ۸۶۷ قمری ] و مطالون [ربیع الاول سال ۱۱۱۴ قمری ] آمده است.

✍اهالی روستای ادملا در گویش محلی از آن به متالان و متالون بیشتر استفاده می کند.
این نهر اما در ادملا نام دیگری بواسطه ی دو چشمه ی معدنی #زریجاچشمه به زریجاکیله نیز شهرت دارد. این دو چشمه [آب گرم و سرد] تا دهه ی ۱۳۶۰ بسیار مورد توجه اهالی و حتی مسافرین بودند، اما شوربختانه در پی هجمه ی نابخردانه ی برخی قاچاقچیان میراث فرهنگی مورد تجاوز قرار گرفتند و این موجب امحا چشمه گردیده و در تاریخ به فراموشی سپرده شدند.

🔹زریجا چشمه در پشت خانه سرای فعلی مرحوم علی اعظم محمدزاده باکر و ضلع جنوبی مرتع کرات ادملا واقع شده است.

📌نیاکان باکر جهت ارتزاق آب مصرفی کشاورزی خود، انشعابی از رودخانه ی #چادرکا، نهر #روآر را احداث کردند که این نهر در مرتع بالا کرات؛ خانه سرای فعلی مرحوم غلامعلی محمدزاده باکر به متالون متصل می شود.

📌از سوی دیگر جماعت #باکر در گذشته ی دور با احداث #نهر_سجرو در مرتع #سِه_بِن و اتصال آن به متالون در محل کرات ادملا، بر شدت و حجم میزان آب نهر متالون تاثیر نهادند. هر چند امروزه آبی از آن نهر به ادملا نمی رسد اما آثار این نهر باستانی و مهندسی شده باقی است به طوری که هنوز در مسیر #سِه_بِن تا ادملا نهر کم و بیش با آجرهای خشتی قدیمی اش نفس می کشد و از هویت خویش دفاع می کند.
اهالی ادملا بویژه کشاورزان با تعصب خاصی در احیای #نهر_سجرو تلاش دارند، اما بدلیل شرایط جغرافیایی، عدم هماهنگی، مخالفت روستاهای پیرامون، فقدان اعتبارات مالی و...امکان این امر در حال حاضر ممکن نیست.

🔷روار واژه مازنی است که به شاخه ای از رود گفته می شود که عمدتا برای استفاده در زمین کشاورزی اقدام به حفر این نهر ((روار)) می نمایند.
نیاکان تبار باکر در روستای ادملا که اطلاعات دقیقی از زمان احداث این راهکار مهندسی ((روار)) در دسترس نیست، با هوشیاری و تدبیر عالی اقدام به احداث روار نمودند.
این نهر شاخه ای از رودخانه ی ((چادرکا)) ادملا بوده که در محل ((جورسره)) ، موسوم به #سَدِّسَر انشعاب گرفته و پس از عبور از ضلع شمالی مقبره ی ((پادشاه علی مرعشی)) و عبور از ورودی محل به دو شاخه تقسیم می شود.
در ضلع شرقی ورودی ادملا به رودخانه ی ((متالون یا زریجا)) می رسد و در ضلع شمالی به زمین کشاورزی ادملا گره می خورد.
نهر روآر به واسطه ی آن که از کنار مقبره ی حضرت پادشاه علی مرعشی علیه الرحمه ادملا عبور می کند به آن ((#چهارشمین)) نیز می گویند.
در گذشته روار دارای ماهیان بومی و آب آن قابل شرب بوده است به گونه ای که تا اواخر دهه ی ۱۳۷۰ شمسی در آن حتی اهالی شنا می کردند. شوربختانه در سالهای اخیر به حریم ((نهر روار)) تجاوز شده و آب آن نیز به دلیل ورود فاضلاب انسانی و حیوانی کاملا غیربهداشتی و حتی به نظر می رسد استفاده ی آن در اراضی کشاورزی نیز شاید دارای محدودیت های بهداشتی داشته باشد.
https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/327
https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/4055
🖊#محسن_داداش_پور_باکر
۱۳۹۹/۱۲/۲۴
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─