پژوهش محسن داداش پور باکر

ترنم قلم 🖋عبدالرحمان باقرزاده:
✅مفسران قرآن از غرب مازندران 💐
یکی از مهمترین مسئولیتها و دغدغه های عالمان راستین شیعه، فهم عمیق آیات الهی و معارف ناب قرآن کریم و ترویج و اشاعه آن حقایق در جامعه اسلامی است تا با پراکنده شدن این معارف، جامعه انسانی خصوصاً مردم مسلمان سرشار از عشق به حقیقت و آمیخته شدن زندگی آنان با دستورات و پیامهای آسمانی باشد.
✍️استان مازندران که اسلام را با تشیع ناب علوی پذیرفته، در طول قرون متمادی، از معارف ناب قرآن با آغوش باز استقبال و با فراهم نمودن زمینه های لازم چون تأسیس مدارس علمی به گسترش آموزه های قرآن پرداخت.
💎وجود هزاران عالم برجسته در رشته های گوناگون چون حکمت و فلسفه، عرفان، فقه و اصول، تراجم و رجال، ادبیات و سایر شعبه های علوم اسلامی در تاریخ مازندران، گواه روشنی بر سهم فوق العاده این استان در ترویج مکتب اسلام خصوصاً مذهب تشیع می باشد.
✍️غرب مازندران که امروزه شامل شهرستان نور تا رامسر می باشد نیز از این قافله جدا نبوده و مدارس علمیه آن در همه قرون به کمک مردم متدین و علاقمند، محل پرورش عاشقان علم و دانش بوده و علمای فراوانی را تحویل جهان تشیع داده است.
⏪چهره های تابناکی چون میرزا محمد تقی نوری، محدث نوری، شیخ فضل الله نوری، حکیم بارع ملا علی نوری، شیخ عبدالنبی نوری، حکیم الهی شیخ محمد رضا تنکابنی، میرزا طاهر تنکابنی، شیخ علی فلسفی، واعظ شهیر محمد تقی فلسفی، شیخ محمد تقی الهیان، شیخ علی اکبر الهیان و ... تنها بخش اندکی از صدها عالم فرهیخته آن دیار می باشند.
✍️لذا با عنایت به ضرورت معرفی فرهیختگان تاریخ به نسل امروز، نگارنده طی سلسله یاداشتهایی به بررسی شخصیت و معرفی تعدادی از آن فرزانگان که در حوزه تفسیر قرآن کریم، آثار و فعالیتهایی از خود به یادگار گذاشتند پرداخته و به ترتیب تاریخ وفات بزرگان مزبور تقدیم می نماید.

✅مفسران قرآن از غرب مازندران (1) 💐
💎عبدالکاظم بن عبدالعلی تنکابنی
یکی از نام آوران عرصه تفسیر، فیلسوف و حکیم بارع، محمد کاظم (ملقب به عبدالکاظم) بن عبدالعلی تنکابنی شيرمى (متوفى 1033 ق) از اعلام و مفسران قرن 11 هجری و معاصر شیخ بهایی و میرداماد و از شاگردان شیخ بهایی است. افندی صاحب ریاض العلما در شرح حال او می نویسد: فاضل، عالم حکیم، محقق، اصولی، متکلم، مدقق جامع.
اصل ایشان، آن گونه که خود در کتاب «قانون الادراک» آوردند، از طایفه شیرمه آمل ولی زادگاهشان در تنکابن بوده است. (امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، ج 7، ص 125). از شیخ بهایی اجازه ای بتاریخ سوم رجب 1008 و اجازه دیگر بتاریخ اوائل شوال 1010 بنام ایشان موجود است که در شهر مقدس مشهد نوشته شده و از ایشان بسیار تمجید گردید. (امین، همان).
از آن بزرگوار آثاری در پیرامون قرآن کریم بجای ماند که مهمترین آن، اثر گرانسنگ «اللوح المحفوظ لاسرار كتاب الله الملفوظ» بوده و شامل رساله های زیر می باشد:
1- التحفه الخانیه در تفسیر سوره اخلاص.
2- تفسیر سوره حمد
3- تفسیر آیه الکرسی
4- تفسیر معوذتین
ایشان در تفسیر سوره اخلاص از بزرگانی چون ابن سینا، امام فخر رازی، بیضاوی، زمخشری و دوانی به تکرار، مطالبی نقل و بر آنها نقد می کند. وی رساله را به پنج فاتحه و سپس به چهار مقصد تقسیم کرده است:
الفاتحه الاولی: در شأن نزول سوره اخلاص.
الفاتحه الثانیه: اسامی سوره اخلاص بر اساس احادیث.
الفاتحه الثالثه: ثواب تلاوت و معادل ثُلث قرآن بودن آن.
الفاتحه الرابعه: عظمت سوره از نگاه روایات
الفاتحه الخامسه: بحثهای اصولی و بلاغی در ارتباط با ثواب تلاوت سوره با بیان نظرات دانشمندانی مانند شهید ثانی، خطیب قزوینی و تفتازانی همراه با نقد و داوری آنها.
ایشان سپس نکات تفسیری را در چهار مقصد دنبال می کند:
مقصد اول: بحث پیرامون کلمه "قُـل".
مقصد دوم: نقل کلام ابن سینا در تفسیر سوره.
مقصد سوم: طرح نظرات غزالی، امام فخر رازی و شیخ بهایی و نقد و ارزیابی آنها.
مقصد چهارم: طرح نظرات منتخب مؤلف.(اصغری، تفسیر سوره الاخلاص عبدالکاظم تنکابنی، آفاق نور، سال دوم، شماره چهارم، پاییز و زمستان 1385، قم، ص 231)
نسخه خطی این تفسیر به خط محمد علی بن مولانا محمود تبریزی به شماره 220 در کتابخانه ملک و نیز نسخه ای از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است. نسخه اى از آن هم در كتابخانه دانشكده ادبيات مـشـهد مى باشد كه تاريخ تأليف آن بيستم صفر 1028 و به نام شاه عباس تقرير شده است. (تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 18، ص 376 ، فاضل یزدی، فهرست نسخه‏ هاى خطّى كتابخانه دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى مشهد، ص 161)
کتاب «اثـنـى عـشـريه» در مشكلات علوم دوازدهگانه: تفسير، كلام، اصول، هيأت، الهيات، طبيعيات، هندسه، حساب، فقه، حديث، ادبيات عربى و منطق از دیگر آثار ایشان می باشد.
فصل اول کتاب مزبور، در تفسیر قرآن كریم است و بحث خویش را در كلیات تفسیر قرآن و علوم تأویل به سبك كلامی و فلسفی اختصاص داده است و در آن میرداماد را به مناقشه كشانده و از شیخ بهائی دفاع نموده است.
ايـن كـتاب در سال 1115 تاليف و به شاه عباس صفوى اهدا شد و در برخى از منابع، به نام «انموذج العلوم» ناميده شده است. هر چند بعدها دو بخش مربوط به فقه و حدیث امامیه را از آن حذف و به عبدالرحیم خان از امرای هند اهدا کرد. (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 2، ص 406؛ اعیان الشیعه، ج8، ص32)
«حاشیة علی تفسیر فخر رازی» اثر دیگر قرآنی وی حاوی حواشی و تعلیقاتی بر تفسیر فخر رازی می باشد كه با مذاق فلسفی خود، حواشی بسیاری بر بعضی از دیدگاههای فخر رازی در تفسیر آیات قرآن نگاشته است. این حاشيه به خط مؤلف بوده و در آخر سوره كهف، با خط نسخ زيبا و درشت، اين عبارت آمده است: «هو الله سـبحانه قد اكتحل عيناى بمطالعة هذه السورة الشريفة ليلة الاثنين ذيقعدة الحرام المنتظم من خـمـس و عـشـريـن فـوق الالف الهجرية (1025) على الصادع بها افضل التحية و انا الفقير الى اللّه الـغـنـىّ، مـحـمـد كـاظـم بـن عـبـدالـعلى التنكابنى رزقه من العمر اسعده و من العيش ارغده آمين، آمين. (سمامی، بزرگان تنکابن، ص 248)
رساله اى بنام «حقايق سوره الفتح» که حاشيه اى به شیوه فلسفی بر تفسير قاضى بيضاوى است اثر قرآنی دیگر ایشان می-باشد. نسخه اصلی رساله، به خط مؤلف در كتابخانه آیة الله نجفی مرعشی قم تحت شماره 4250 با دو اجازه فوق الذکر (1008 و 1010 ق) به خط شیخ بهائی در پشت آن موجود است.
ایشان علاوه بر آثار قرآنی، آثاری هم در سایر علوم دارد مانند حـاشيه بر كتاب المحصول فخر رازى در علم اصول، كه مرحوم افندى در رياض العلما خبر داده است كه آن را در تبريز رؤيت نموده است.

⏪ ادامه از قبل 🌷
همچنین کتاب قـانـون الادراك يـا بـرهان الادراك، در شرح تشريح الافلاك استادش شيخ بهائى، كه در سال 1007 بنا به دستور استادش، به نام شاه عباس اول صفوى تاليف نموده است. (سمامی، همان، 246)
نیز کتاب شرحى بر تذكره نظام الدين و شـبـه الـظـفـرة، که ذيـلى است بر مسأله هفتم انموذج دوانى، در حل شبه الظفرة كه نـويـسـنـده کتاب «بـزرگـان تنكابن» عين نسخه کتاب اخیر را در كتابخانه ملك تهران، مشاهده نموده است. (سمامی، همان، 248)

✅مفسران قرآن از غرب مازندران (2) 💐

⏪محمد ابراهیم بن حسین تنکابنی
عالم فاضل حکیم بارع جناب محمد ابراهیم بن حسین تنکابنی از دیگر مفسران قرآن کریم از غرب مازندران می باشند. پدرشان مرحوم شیخ حسین بن ابراهیم تنکابنی از بزرگان فلاسفه و عرفان در قرن یازدهم و از اعاظم شاگردان مرحوم صدر المتألهین محسوب می گردد. نامبرده و حکیم ملا عبدالرزاق لاهیجی و ملا محسن فیض کاشانی همدرس و مورد عنایت خاص استادشان مرحوم ملا صدرا (قده) بودند.
✍️از آثار قرآنی این شخصیت بزرگوار باید از تفسیر آیه الکرسی به زبان فارسی نام برد. تفسیر مزبور، تفسیری فلسفی بوده و وی در مقدمه تصریح دارد که علاوه بر ادله سمعی، از ادله عقلی هم بدست می آید که آیه الکرسی سید آیات قرآن می باشد.
💎مؤلف پس از نقل احادیثی در فضیلت آیه الکرسی، به تفسیر فقرات آیه پرداخته، ابتدا به لفظ «الله» و اشتقاق آن می پردازد و با اشاره به اینکه «الله» اسم باری تعالی است بحثی درباره حقیقت اسم دارد، نویسنده سپس به توصیف حق تعالی و صفات کمال و جلال از جمله صفت حیّ، قیّوم، علم، علّو و عظمت و فرمانروایی حق تعالی می پردازد و گستردگی مُلک و سلطنت را همان کرسی می داند که آسمان ها و زمین را فرا گرفته است.
💎ایشان در پایان رساله، احادیثی در باب چگونگی ختم آیه الکرسی آورده، نیز به احادیثی در منزلت و خواص این آیه شریفه اشاره می کند.
این تفسیر توسط محقق ارجمند علیرضا اصغری و بر اساس نسخه خطی 1/4471 کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران تصحیح و تحقیق شده و در شماره 10 نشریه آفاق نور در مهرماه 1389 به چاپ رسید.

🆔https://eitaa.com/rahman675675/828

✅مفسران قرآن از غرب مازندران (3) 💐
❇️سيد محمد يوسف حسينى تنكابنى
سيد محمد يوسف حسينى تنكابنى (زنده در 1112 .ق.)، يكى دیگر از اعلام تفسیری قرن دوازده هجرى مى باشند.
آقـاى اشـكـورى در تـراجـم الـرجـال مى نويسند: او فرد فاضل و جامع علوم ادبى و ديگر معارف اسلامى و مشتغل به تفسير و علوم قرآن كريم، از اعلام اوايل قرن دوازدهم هجرى مى باشد.
تـفسير ایشان «مقیاس العرفان و مفتاح التبيان لمدارك القرآن» نام دارد که يـك نوع تفسير مزجى، مستند به احاديث مروى از اهل بيت (ع ) بوده و به اختلاف قرائات و مسائل ادبى به مقدار لازم در فهم آيات كريمه پرداخته و مؤلف که در نوشتن آن از تفاسيرى چون: صافى، مجمع البيان، كشاف و انوار التنزيل بهره برد، آن را به شاه سلطان حسين صفوى تقديم نمود.
جـلد نخستين این تفسیر، شامل تفسير سوره فاتحه و بقره است كه در روز چهارشنبه سوم صفر 1112 آن را به پايان برده است. آغـاز آن : «الـحـمـد لله الذي رب العالمين شرحا لدلائل كماله و جلاله و تفسيرا و ابدع صور عالم الامكان و الاكوان».
ايـن تـفـسـير تحت كد 4826 در فهرست نسخه هاى كتابخانه آيه الله نجفی مرعشى معرفى شده و مقابله آن در سال 1132 انجام پذيرفت. (عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، ج 3، ش 421)
سمامی حائری هم به نقل از "فهرست نسخه های خطی کتابخانه عمومی اصفهان" می نویسند: نسخه این کتاب بشماره 2679 در کتابخانه عمومی اصفهان موجود است. ناسخ آن را در ذیقعده 1132 به خط نسخ استنساخ نموده و در 475 صفحه 23 سطری می باشد. در پایان آن این جملات به چشم می خورد: «قد فرغت عما فی سوره البقره من البیان و یتلوه ما فی سوره آل عمران... فی یوم الأربعاء الثالث من شهر صفر .... فی شهور سنه الثانیه عشر بعد الألف و المأئه .... محمد یوسف الحسینی التنکابنی... (سمامی، بزرگان تنکابن، ص 264)
از ديگر تاليفات او در حوزه علوم قرآن، کتاب "القرائات" مى باشد.
✅ لینک صفحه شخصی نگارنده
🆔https://eitaa.com/rahman675675/830

✅#مفسران_قرآن_از_غرب_مازندران (4) 💐
💎مرحوم میرزا محمد تنکابنی معروف به سراب رامسری از مفسران غرب مازندران می باشند که پیش از این شرح حال ایشان در همین کانال گذشت. (در بخش #حکما_و_متکلمان_مازندران) مراجعه بفرمایید.

❇️#مفسران_قرآن_از_غرب_مازندران (5) 💐
✅شيخ محمد حسين بن يحيي نوری مازندرانی
شيخ محمد حسين بن يحيي نوری مازندرانی يكي از خادمان قرآن از خطه #نور_مازندران بوده است. وی از شاگردان علامه محمد باقر مجلسی (ره) و از ایشان دارای اجازه بوده و شرحی هم بر اصول کافی دارد.
💎ایشان که از خط زیبایی برخوردار بود یک نسخه کامل #قرآن_کریم را به دقت و زیبایی نوشت و آن را در روز شنبه ششم شوال 1103 به پایان برد. پس از آن، با خط زیبای نستعلیق ترجمه فارسی آیات از ابتدا تا اواسط سوره نساء را نیز بین سطور رقم زد. در ابتدای آن نیز تمام مقدمات تفسیرهای صافی و مجمع البیان و مقداری از تفسیر صافی از ابتدا تا سوره مائده را نوشته سپس به نوشتن قرآن و ترجمه آن اقدام نمود.
✍️علاوه بر این، در حاشیه همان نسخه، #تفسیر_آیات الهی از ابتدا تا انتهای قرآن را به زبان عربی نوشت. بخشی از این تفاسیر از خود ایشان بوده و بخشی دیگر به نقل از سایر تفاسیر، که برای هر تفسیری، رمزی قرار داد. حرف "ن" برای #مجمع_البیان، علامت "مع" برای جوامع الجامع، حرف "ی" برای تفسیر بیضاوی، علامت "لا" برای #آیات_الاحکام اردبیلی و #فاضل_مقداد، حرف "ص" برای تفسیر صافی، و برای بیان نقطه نظرات تفسیری خود از رمز "حسین" استفاده کرده است. (تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 26، ص 222)
✅از ایشان آثار دیگری چون رساله ای در احکام مسافر، تلخیص کتاب الصلاه از بحار الانوار #علامه_مجلسی و منهج الفلاح که در سال 1133 آن را تألیف نمود. (سبحانی، موسوعه طبقات الفقهاء، ج 12، ص 368)

○┈•••✾🍀💐☘️✾••┈○
کانال رسمی عبدالرحمان باقرزاده عضو هیئت علمی و دانشیار کلام اسلامی دانشگاه مازندران و مدرس حوزه علمیه

🆔https://eitaa.com/rahman675675/836

❇️#مفسران_قرآن_از_غرب_مازندران (6) 💐
❇️ سيد محمد مهدي بن محمد جعفر موسوی تنكابني☘
سيد محمد مهدی بن محمد جعفر موسوی تنكابنی از علمای قرن 13 هجری و متوفی بعد 1269 یکی دیگر از مفسران قرآن از خطه غرب مازندران است.
✍️در طبقات الفقهاء از ایشان با عنوان «فقیه امامیه و جامع الفنون» یاد گردید.(سبحانی، موسوعه طبقات الفقهاء، ج13، ص 634). سمامی هم با عنوان «از علما و محققین و فقهاء عالیقدر و مؤلفین قرن سیزدهم» از ایشان یاد کرده است. (سمامی، بزرگان تنکابن، ص 256)
✍️از ایشان تفاسیری به شرح زیر باقی مانده است:
1- تفسير البسملة در تفسیر آیه شریفه بسم الله الرحمن الرحیم؛ در ايـن تـفـسير كه پس از دو مرتبه تفسير سوره توحيد نگاشته شده است، فضائل و اسرار و رموز و فـضـيـلـت قـرائت اين آيه شريفه بيان شده است و اثبات مى شود كه بسم الله جزء هر سوره قرآن مى باشد و ترك آن موجب بطلان نماز مى گردد و با عناوين «نورٌ، نورٌ» مطالب آن شروع می شود.
آغاز آن: «الـحـمـد لله الذى جعل مفتتح كتبه المنزلة و مبتدئها بسم الله الرحمن الرحيم و الصلوة و السلام على محمد الذى جعله مختتم الصحف و مبتدئها»
2- تفسير سوره اخلاص. گویا ایشان دو تفسیر متفاوت بر سوره توحید نگاشته، در مرحله اول، با سوره فاتحه آن را به گونه¬ای تفسیر و در نسخه مورد اشاره، یعنی اين تفسير، كه منبع آن احاديث شريفه مـى باشد، برخى از اسرار و بواطن سوره توحید و تأویلاتی از کلمات شریف سوره را تبيين و در پايان رواياتى در شأن نزول و فضل سوره و ثواب قرائت و وجه تسمیه آن نقل شده است. آغاز آن: «الـحـمـد لله رب الـعـالـمـيـن انّ هـذه وريقات فى تفسير سوره التوحيد و الاخلاص على طريق الاخلاص». انجام آن: «و من قرأها ثلاث مرآت فقد قرأ تمام القرآن».
✳️جناب آقای عباس محمدی با استفاده از نسخه 5695 از مخطوطات کتابخانه آیه الله نجفی مرعشی قم که با خط مؤلف می باشد، به تحقیق تفسیر مزبور پرداخته که در شماره دوم از سال اول نشریه آفاق نور، پاییز 1384 از صفحه 289 به بعد چاپ شده است.
3ـ تفسير الآيات یا حل المشكلات القرآنية؛ ايـن رسـاله در جمع و تفسير برخى از آيات كريمه است كه در ظاهر امر با يكديگر منافى و مناقض بنظر مى رسند سپس راه حل آنها با استناد به آيات و روايات و حکايات تاريخي نشان داده شده است. مثل تعارض ظاهری بین آیه 188 آل عمران که نافی علم غیب پیامبر (ص) است با آیات 26 و 27 سوره جن که علم غیب را اثبات می کند که با استفاده از آیات و روایات اهل بیت (ع) به رفع تعارض می پردازد.
✅همچنین مباحثی پیرامون آیه 59 آل عمران و آیه 28 سوره فاطر و راز قرار داشتن حرف سین بر سر کلماتی چون "سیقولون" و ... را مطرح می نمایند. اين رساله به تاريخ نهم ذى القعده 1266 پايان يافته است. آغاز آن: «الـحـمـد لله رب الـعـالـمين انّ هذه مؤلفة منيفة و مجموعة لطيفه فى كشف بعض المعضلات القرآنيه». انجام آن: «و صلى الله على محمد و آله ابدا و سرمدا و لعنة الله على اعدائهم كذلك»... (عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، ج 4)
✍️این رساله به خط مؤلف، در ضمن مجموعه ای از تألیفات ایشان، به شماره 5695 در کتابخانه آیه الله نجفی مرعشی قم نگهداری می شود و جناب آقای منصور ابراهیمی آن را تحقیق نموده و در شماره دوم از سال سوم نشریه آفاق نور، پاییز و زمستان 1386 از صفحه 399 به بعد به چاپ رساند.
4- تفسير آيه «ثمّ دني فتدلّي» که در حدود 1261 قمری نوشته شد. تفسير آياتي از سوره مباركه نجم است، كه درباره معراج حضرت ختمي مرتبت (صلي الله عليه و آله) و تأويل اينكه مقصود از «دُنوّ» قرب معنوی است و تأويلات ديگر نگارش يافته است. رساله اي هم به عنوان تفسير «قاب قوسين» در آثار مؤلف آمده است كه شايد همين رساله باشد.
✳️گفتنی است که تفاسیر مزبور در فهرست كتابخانه عمومى آية الله نجفی مرعشى و پایگاه مجمع ذخایر اسلامی (کدنا) هم معرفی شده است. (http://en.icnc.ir)
✍️وى عـلاوه بـر رساله هاى تفسيرى فوق، كتابهای متعدد دیگر در سایر موضوعات دارند که در پایان کتاب «خلاصه الاخبار» که در سال 1250 تألیف نمودند، آنها را ذکر نمودند. مانند «البرهان فى اثبات الصانع» كه در سال 1267 پـايـان پـذيـرفته و ديگرى کتاب «النبوة» است كه در اثبات نبوت مطلقه و بيان نبوت فاضله و ولايت مقيده با ادله عقلى و نقلى تحرير شده و فراغت از آن در سال 1268 ه ق رخ داده است. همچنین کتابهایی مانند طوالع الأنوار فی معجزات الائمه الاطهار، ریاض المصائب، انیس العابدین و ... (سمامی، بزرگان تنکابن، ص 256)

○┈•••✾🍀💐☘️✾••┈○
کانال رسمی عبدالرحمان باقرزاده عضو هیئت علمی و دانشیار کلام اسلامی دانشگاه مازندران و مدرس حوزه علمیه
🆔https://eitaa.com/rahman675675/848

❇️#مفسران_قرآن_از_غرب_مازندران (7) 💐
✅میرزا محمد تنکابنی
یکی از دانشمندان پرکار و پرتلاش غرب مازندران مرحوم ميرزا محمد بن ميرزا سليمان #تنكابنى (م جمادی الثانی 1302 ق.) صاحب اثر معروف #قصص_العلماء می باشند که از اعيان تفسيرى اواخر قرن سيزده و اوائل قرن چهاردهم هجرى بحساب مى آیند. پدرش، میرزا سلیمان تنکابنی از علمای بنام منطقه و مادرش از سادات اصفهان بود. ایشان که شخصیت نسبتاً جامعی بودند در 1234 قمری در تنكابن به دنيا آمده، مقدمات علوم دینی و ادبیات عرب را نزد پدر فرا گرفت و بر کتاب‌های سیوطی و جامی تعلیقه نوشت. پس از ارتحال پدر، به قزوین و سپس به #تهران مهاجرت کرد و در محضر اساتید و علمای آن زمان، تحصیلات خود را ادامه داد. وی پس از چندی عازم #اصفهان شد و در درس اساتید مشهور آن شهر شرکت کرد و رفته رفته به عرضه اندیشه های خود و نوشتن کتاب پرداخته و در رشته های مختلف علوم و معارف اسلامی از جمله #تفسیر و #علوم_قرآنی دارای اثر می باشند. ما در اینجا به آثار ایشان در حوزه معارف قرآن بصورت گذرا اشاره می نماییم:
1️⃣ توشيح التفسير فى قواعد التفسير و التاويل. ايـن تـفـسـيـر در دو مجلد به زبان عربى و شيوه كلامى و استدلالى شامل بخشى از #قرآن_كريم مى باشد. (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 4، ص 488) مؤلف محترم در پيشگفتار مى نويسند: غـرض از تـاليف اين تفسير نگاشتن تفسير خالى نبوده است بلكه هدف آن است اثبات شود علم حاصل از سخنان بارى تعالى كه در قرآن كريم آمده است معجزه اى از معجزات خاتم الانبيا محمد (ص) مى باشد. لذا مجلد اول را به قواعد تفسير اختصاص داده و مجلد دوم شامل تفسير سوره الـحمد و 30 آيه از سوره بقره مى باشد. وی همچنین در مقدمه می گویند: لم یسبقنی الیه احد من العامه و الخاصه... کسی از دانشمندان عامه و خاصه در ارائه این مطالب بر من سبقت نگرفت... (طبقات مفسران شیعه، ج 4)
اين تفسير با تحقیق جعفر سعیدی #گیلانی و در انتشارات کتاب سعدی #قم به سال 1370 شمسی چاپ شد. محقق در مقدمه از مرحوم آیه الله محمد هادی معرفت نقل می کند که درباره این اثر فرمودند: «این تفسیر بسیار عالی و منظم و قوی است و قابل عرضه است. مؤلف محترم مرحوم تنکابنی انصافاً اثر نفیس از خود به یادگار گذارده و حتما لازم است در دسترس عموم قرار گیرد».
2️⃣ اثر دیگر قرآنی ایشان، کتاب موسوم به «تفسير تنكابنى» است. اين تفسير در 80000 بيت شامل بخشى از قرآن است. از آن ميان تفسير آيه الامانة «انا عرضنا الامانة على السموات...» و آيه 72 از سوره احزاب و آيه 90 از سوره آل عمران «ان اول بيت وضع للناس...» و آيه 16 از سوره آل عمران «شهد الله انه لا اله الا هو و الملائكة» و سوره اعلی و نیز سوره الضحی و سوره الفیل و سوره نصر که هر كدام از اين تفاسير در هزار بيت گنجانده شده اند. (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 4 صفحات 268 و324 و 325 و 327 و 338 و 341 ) علاوه بر این، سه تفسیر بر سوره القدر: یكی در هزار بیت و به زبان فارسی (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج4، ص 342) و دومی مفصلا در دو هزار بیت و سوم در سه هزار بیت، كه ایشان مجموعه اين تفاسير را به نام فرهاد ميرزا معتمد الدوله تاليف نموده است. (عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، ج 4)

✍️ادامه دارد🍀

○┈•••✾🍀💐☘️✾••┈○
کانال رسمی عبدالرحمان باقرزاده عضو هیئت علمی و دانشیار کلام اسلامی دانشگاه مازندران و مدرس حوزه علمیه
🆔https://eitaa.com/rahman675675/861

❇️ ادامه از قبل💐
3️⃣ الخلجات در تفسير سوره ألاعلى. رساله تفسيرى دیگر ایشان، پيرامون سوره شريفه أعلى بنام الخلجات در چهل و دو «خلجه» و تفسير قرار دارد و در آن از ديـدگـاه ادبـى، فلسفى، عقلى و نقلى سخن رفته است و اين تفسير در زمانى به نگارش رسـيده است كه جز #تفسير_صافى مرحوم #ملامحسن_فيض_كاشانى تفسير ديگرى همراه نويسنده اش نبوده است.
آغاز آن: «نـحـمـدك يـا من هدانا الى اعلا لوا ارباب الولا و اقدرنا على افشا اثنية اصحاب الثنا و افاض على ارض قابلياتنا ذروة من معشار ذرات علوم سادات العلما». انجام آن: با افتادگى كه دارد آخرين كلمه: «فهو اسماؤهم ولايتهم كتبت فى ذلك الشيى بقبوله». (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 4، ص 336 ؛ عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه)
ايـن رسـاله نيز به خط مؤلف در 21 برگ در #كتابخانه_آية_الله_نجفی_مرعشى موجود و تحت كد 8892 در فهرست آن كتابخانه معرفى گرديده است. همچنین با مقدمه محمد بن‌ ابی‌القاسم‌ #گیلانی‌ در دارالنشر اسلام قم در 200 صفحه منتشر شد.
4️⃣ تفسیر سوره قدر که نام كامل آن «مطلع البدر فى تفسير سورة القدر» می باشد. اين رساله در شصت مقصد قرار دارد و از جـهـات مـخـتـلف، پيرامون آيات بحث و گفتگو نموده است و مدعى است كه پاره اى از مـطـالب مندرجه در خود شب قدر به نويسنده اش الهام شده است كه در تفاسير ديگر نمى توان به آنها دسترسى داشت. اين تفسير در روز چهارشنبه 28 ربيع المولود 1276 قمری به پايان رسيده و در 94 صفحه در انتشارات شمس الضحی قم در سال 1390 چاپ شده است.
آغاز آن : «الـحـمـد لله الـذى جـعل ليلة القدر قدرا مقدورا و قرر لها فى كلامه مقاما مسطورا و صيرها بين ليالى الافراد من شهر الصيام مستورا». انجام آن : «و نسأل الله تعالى ان يجعله خالصا لوجهه و ذخيرة عند مطلع الفجر». اين رساله تفسيرى در 46 برگ به خط مؤلف تحت كد 8886 در فهرست نسخه هاى خطى كتابخانه آية اللّه مرعشى معرفى گرديده است. (عقیقی بخشایشی، همان)
5️⃣ اثر دیگر قرآنی مرحوم #تنکابنی، رساله ای لطیف بنام «الفرائد» در موضوع تجوید می باشد که مؤلف به آثار فوق در #قصص_العلماء اشاره نموده است. (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 16، ص 131).
6️⃣ یکی دیگر از آثار قرآنی آن مرحوم، کتاب «حجية القرائات السبع» می باشد. (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 6 ص 275) آن گونه که از نامش پیداست درباره قابل قبول بودن قرائتهای قاریان سبعه قرآن کریم می باشد. در اين رساله استدلال می شود بر اينكه قاريان معروف (#قراء_سبعه) در عصر ائمه (عليهم السلام) بودند و قرائتهاي آنان حجت می باشد، اين مسأله با ملاعلي اكبر خوانساري در اصفهان بحث شده پس از آن تنكابني ضمن دوازده مقام آنرا نگاشته و روز بيست و دوم ذي القعده 1259 به پايان رسانده است. عناوين مقامها چنين است. المقام الاول: في نقل الاقوال في تواتر القرءات السبع. المقام الثاني: حجيتها عند ثبوت وجود القراء في زمن الائمة. المقام الثالث: سبب اشتهار السبعة. المقام الرابع: في المراد بتواترها. المقام الخامس: في معني تواترها. المقام السادس: هل يعتمد علي تواترها. المقام السابع: في دليل وجوب الاقتصار عليها. المقام الثامن: في نزول القرآن علي سبعة احرف. المقام التاسع: هل يشترط فيها موافقة اهل النحو المقام العاشر: هل يشترط تواتر المادة الجوهرية. المقام الحادي عشر: في حال القرائتين المفضية الي الاختلاف في الحكم. المقام الثاني عشر: في أن الشاذ منها هل هو كخبر الواحد.
7️⃣ حل المشکلات هم از آثار قرآنی ایشان می باشد که درباره صیغه های مشکل در آیات قرآن کریم سخن می گوید. (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 7 ص74)
8️⃣ مس الأطفال لخط القرآن، اثر دیگر ایشان در علوم قرآن می باشد که در قصص العلماء آن را ذکر کردند. (الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج16، ص 21)
○┈•••✾🍀💐☘️✾••┈○
کانال رسمی عبدالرحمان باقرزاده عضو هیئت علمی و دانشیار کلام اسلامی دانشگاه مازندران و مدرس حوزه علمیه
🆔https://eitaa.com/rahman675675/862

❇️#مفسران_قرآن_از_غرب_مازندران (8) 💐
✅آیه الله میرزا مجتبی تنکابنی 💐
میرزا مجتبی #تنکابنی فرزند میرزا احمد فرزند شیخ محمد حسین #تنکابنی از دیگر مفسران قرآن در اوائل قرن چهاردهم قمری است.
ایشان متولد 1316 در قزوین و در سال 1340 .ق. ساکن مشهد مقدس 'گردیدند. در حوزه علمیه مشهد، شروع به تدریس کرد و 40 سال در مرکز علمی مشهد بدین مهم اشتغال داشت و پدرانه و با رفتاری مهربان به حال و احوال طلاب رسیدگی می کرد. ایشان در سال 1386 .ق. (۱۳۴۶ شمسی) در آن شهر مقدس رحلت و در صحن عتیق مدفون شد.
✍️ مقام معظم رهبری #آیه_الله_خامنه_ای، #آیه_الله_سید_علی_سیستانی، مرحوم آیه الله واعظ طبسی، مرحوم #آیه_الله_خزعلی، #محمد_رضا_حکیمی و #آیه_الله_شهید_هاشمی نژاد تعدادی از شاگردان برجسته آن مرحوم بودند.
✍️پدرش میرزا احمد از علمای #تنکابن و از شاگردان فقیه نامدار میرزا حسین خلیلی تهرانی است که در 1332 در نجف دارفانی را وداع گفت.
❇️ایشان که به دلیل تولد و سکونت در قزوین به شیخ مجتبی #قزوینی شهرت یافت، خواهر زاده عارف نامدار غرب مازندران مرحوم #حاج_شیخ_علی_اکبر_الهیان رامسری و مدتی از شاگردان وی بود. بعدها در #نجف از شاگردان #سید_محمد_کاظم_یزدی و #سید_ابوالحسن_اصفهانی بوده و در #کربلا از محضر آیات عظام سید اسماعیل صدر و #میرزا_محمد_تقی_شیرازی استفاده برد و در بازگشت به ایران از محضر حضرات آیات شیخ #عبدالکریم_حائری، حاج آقا #حسین_طباطبایی_قمی، میرزا محمد خراسانی و شیخ موسی خوانساری بهره برداری کرد و در معقول از خرمن پرفیض شيخ أسد الله عارف يزدی، ميرزا مهدی غروی اصفهاني و آقا بزرگ حكيم شهيدی خوشه چینی نمود. (مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 186)
❇️ وی مدتی نزد شوهر خواهرش مرحوم #آیه_الله_سید_موسی_زرآبادی نیز کسب فیض داشته است.
🌷از مرحوم میرزا مجتبی #تنکابنی، تفسیری فارسی بنام «بیان الفرقان» باقی ماند که در #مشهد_مقدس و در پنج جلد به چاپ رسید. (تهرانی، #الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج26، ص 116؛ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 186)
✍️جلد اول تفسیر فوق بنام «توحید القرآن» در 216 صفحه در سال 1370 .ق.؛ جلد دوم بنام «نبوت القرآن» در 218 صفحه در سال 1371 .ق.؛ جلد سوم بنام «معاد القرآن» در 133 صفحه در سال 1371 .ق.؛ جلد چهارم بنام «میزان القرآن» در 167 صفحه در سال 1375 .ق. و جلد پنجم در غیبت و رجعت در 320 صفحه در سال 1380 .ق. همگی در #مشهد منتشر شدند (جز جلد سوم که در تهران به چاپ رسید). (سمامی، بزرگان رامسر، ص 111)
✍️آیت الله شیخ مجتبی قزوینی در عین حال که مستغرق در عوالم روحانی و معنوی بودند، هیچگاه از انجام تکالیف سیاسی و اجتماعی غفلت نمی کردند و از همان ابتدای شروع نهضت امام خمینی (قده) در سال ۱۳۴۲ حکم کردند: «حاج آقا روح الله در همه زمین مرجع است و همه باید به ایشان رجوع کنند!» و پیوسته از ایشان حمایت کامل داشتند و حتی تصویر امام خمینی را در منزل خود که محل آمد و شد روحانیون و طلاب بود، در بالای سر خود نصب کرده بودند.
❇️آن مرحوم در نهضت انقلاب ایران بسیار فعّال بوده و در جهت‌دهی نهضت به سوی رهبر عظیم الشأن نهضت اسلامی از خود گذشتگی بسیاری نشان داد. در مشهد مقدس، رهبری حرکت طلاب حوزه در مسیر نهضت #امام_خمینی (ره) را عمدتاً مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی بر عهده داشت.
○┈•••✾🍀💐☘️✾••┈○
کانال رسمی عبدالرحمان باقرزاده عضو هیئت علمی و دانشیار کلام اسلامی دانشگاه مازندران و مدرس حوزه علمیه
🆔https://eitaa.com/rahman675675/867

❇️#مفسران_قرآن_از_غرب_مازندران (9) 💐
❇️آیه الله میرزا محمد تقی #ثقفی نوری
آیه الله میرزا محمد تقی ثقفی نوری در سال 1313 .ق. در تهران متولد شد. پدرش مرحوم‏ علامه شهیر حاج میرزا ابوالفضل کلانتر نوری تهرانی‏ صاحب کتاب مستطاب «شفاء الصدور فی شرح زیارت‏ العاشور» بودند که در اصل اهل روستای کمرود بلده نور بوده و در تهران سکونت داشتند.
ایشان که پدر همسر #امام_خمینی (ره) بودند، پس از طی مقدمات علوم، در سال ۱۳۴۱ ق. رهسپار قم شد و به مجلس درس شیخ عبدالکریم حائری یزدی پیوست. او در مدت هفت سالی که در قم بود، یک دوره کامل معقول و منقول را از #سید_ابوالحسن_رفیعی_قزوینی نیز آموخت و چندی نیز از مباحث شیخ محمدرضا اصفهانی مسجد شاهی بهره مند شد.
✅وی از دو استادش، حاج شیخ عبدالکریم حائری #یزدی و سید ابوالحسن #رفیعی، اجازه روایت و اجتهاد داشت و بعد از گرفتن اجازه اجتهاد به تهران بازگشت. مرحوم آیت الله ثقفی در شعر عربی و پارسی نیز ید طولایی داشته‏ و در انواع شعر: #قصیده، #غزل، #رباعی، #دوبیتی، آثاری بس دلنشین و زیبا دارند.
✅ایشان در سال 1405 .ق. رحلت نموده و در جوار بارگاه حضرت #على_بن_موسى_الرضا علیه السلام مدفون گشتند.
از ایشان آثار مختلفی در حکمت، فقه، اصول و ... باقی ماند که از جمله آنها، تفسیر روان جاوید می باشد.
✍️این تفسیر که تمام قرآن کریم را شامل و نوشتن آن از سال 1360 .ق. آغاز و در 1383 .ق. به پایان رسید، ابتدا شأن نزول آیات به همراه برخی روایات وارده با استفاده از تفسیر صافی مرحوم فیض کاشانی بیان شده، گاه افزون بر تفسیر، نکاتی با عناوين ايقاظ، شرح، ارشاد، تحقيق و ... درباره قرائت و شأن نزول آیه، بحثهای کلامی، فقهی، تاریخی و امثال آن ارائه مى ‏کند.
✍️مرحوم آيه الله آقا ميرزا يوسف ايروانى ـ كه عهده دار تصحيح و مقابله چاپ نخست كتاب بوده است ـ در يادداشت خود بر كتاب، نكات ممتاز اين تفسير را بازگفته، كه تلخيص کلام ایشان چنین است:
"آن چه اين بنده در حين اشتغال به تصحيح و مقابله آن كتاب، استخراج و ضبط نمودم، جمعا ده مزيّت است: اهتمام به جنبه موعظه قرآن، اشتمال بر تحقيقات نو، احتوا بر بررسى هاى فقهى، اشتمال بر حقايقى كه به طرق غير عادى يافت شده است، تطبيق استادانه ظواهر آيات با ظواهر اخبار معارض، جمع بين روايات مختلف تفسيرى بر پايه روش فقهى و ذوق ادبى، ساده نويسى در عين داشتن معانى بلند، شرح و بيان تفسير شريف صافى، استقلال آيات از نظر تفسير و احتواى كتاب بر مطالب بكر".
❇️اين تفسير، ابتدا در تهران توسط دار الكتب الاسلاميه، در سال 1329 .ش. مطابق با1370 .ق. در قطع وزيرى به چاپ رسيد.
🌸سالها بعد در 1398 .ق. و به همّت فرزند مؤلف، آقاى على ثقفى و با اهتمام نشر برهان، کتاب تجدید چاپ شد. در آغاز این تفسیر، علاوه بر مقدمه فرزند مؤلف و گزارش او از سابقه اين تفسير، مقدمه مرحوم آيت اللّه ميرزا يوسف ايروانى و مرحوم آيت اللّه رفيعى قزوينى بر اين كتاب نقل شده است. در پايان جلد پنجم نيز قطعه هايى از اشعار مؤلف نقل شده و سپس تصوير دست خط چند تن از مراجع تقليد آن روزگار كه همگى بر جايگاه بلند علمى و اجتهاد مرحوم آيت اللّه ثقفى تصريح كرده اند، ضمیمه شده است.
○┈•••✾🍀💐☘️✾••┈○
کانال رسمی عبدالرحمان باقرزاده عضو هیئت علمی و دانشیار کلام اسلامی دانشگاه مازندران و مدرس حوزه علمیه

🆔https://eitaa.com/rahman675675/878

─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─