📜 آیین عید مردگان
#فرهنگ_عامه
#آیین #آداب #رسوم
#مازندران_شناسی
#عیدمردگان
💠در مازندران، آیین "عید مردگان" یا "مرده شو" (Morde Show) یکی از سنت‌های دیرین و کهن است که به منظور بزرگداشت و یادبود درگذشتگان برگزار می‌شود. این مراسم ریشه در باورهای باستانی و فرهنگ مردمان این منطقه دارد و در برخی نقاط مازندران هنوز هم اجرا می‌شود.
💠مناطق برگزاری مراسم عید مردگان در مازندران
این آیین بیشتر در مناطق کوهپایه‌ای و روستایی مازندران، به ویژه در مناطق سوادکوه، دودانگه، چهاردانگه، کجور، تنکابن، [بندپی بابل بویژه در #شیخ_موسی] رامسر و بخش‌هایی از غرب مازندران رواج داشته است. البته امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی، این رسم در برخی مناطق کمرنگ شده، ولی هنوز در برخی روستاها پابرجاست.
🗓زمان برگزاری مراسم
این آیین معمولاً در اوایل بهار (همزمان با نوروز یا روزهای نزدیک به آن) یا در اواخر زمستان برگزار می‌شود. برخی نیز آن را در سیزده بدر (روز طبیعت) و یا درایام عید طبری قبل از ۲۶ عیدماه انجام می‌دهند.
📌چگونگی برگزاری و برنامه‌های مراسم
برنامه‌های عید مردگان در مازندران شامل موارد زیر است:
۱. آماده کردن غذاهای نذری:
- خانواده‌ها غذاهایی مانند آش رشته، شیربرنج، حلوا و کاچی می‌پزند و میان مردم پخش می‌کنند.
- در برخی مناطق، نان محلی (کومه نون) و ماهی دودی نیز به عنوان نذری داده می‌شود.
۲. رفتن به گورستان:
- مردم به قبرستان‌ها می‌روند و برای مردگان فاتحه و دعا می‌خوانند.
- در گذشته، برخی بر سر مزار درگذشتگان شمع و عود روشن می‌کردند و سفره‌ای با غذاهای سنتی پهن می‌کردند.
۳. پاکسازی و تزیین قبور:
- قبور درگذشتگان را تمیز و گل‌کاری می‌کنند.
- در برخی مناطق، پارچه سبز (نماد زندگی و تقدس) روی قبر می‌گذارند.
۴. دادن صدقه و خیرات:
- مردم برای آمرزش مردگان، پول، لباس یا غذا به نیازمندان می‌دهند.
- در گذشته، برخی گوسفند یا مرغ نذری قربانی می‌کردند.
۵. دعا و مراسم مذهبی:
- معمولاً یک روحانی یا فرد مذهبی برای مردگان ختم قرآن برگزار می‌کند.
- در برخی روستاها، مردم دعای خاصی به نام "مرده خونی" (Morde Khoni) می‌خوانند.
۶. گردهمایی خانوادگی:
- خانواده‌ها پس از مراسم قبرستان، در خانه‌های خود جمع می‌شوند و سفره یادبود می‌چینند.
- در برخی مناطق، شب‌زنده‌داری و ذکر خاطرات درگذشتگان نیز انجام می‌شود.
📜باورهای مرتبط با عید مردگان
- برخی معتقدند که روح مردگان در این روز به خانه‌ها سر می‌زند، پس باید با پختن غذا و روشن نگه داشتن چراغ از آنها پذیرایی کرد.
- در باورهای قدیمی، اگر این مراسم به خوبی برگزار نشود، ممکن است مردگان ناراضی شوند و برکت از خانه برود.
📑 تفاوت با سایر آیین‌های مشابه
این مراسم شباهت‌هایی به "عید مردگان" در فرهنگ باستانی ایران (مثل فروردگان زرتشتیان) و نیز "رحمت‌خوانی" در برخی مناطق ایران دارد، اما در مازندران رنگ‌و‌بوی محلی و خاص خود را حفظ کرده است.
امروزه این آیین در برخی مناطق کمرنگ شده، اما هنوز در روستاهای مازندران به عنوان بخشی از هویت فرهنگی و مذهبی مردم زنده نگه داشته می‌شود.
۱. فروردگان (فروردیگان) در آیین زرتشتی
فروردگان یا فروردیگان یکی از جشن‌های باستانی ایران است که در تقویم زرتشتیان به ده روز آخر سال (۲۶ اسفند تا پنج روزِ پنجهٔ کوچک) اختصاص دارد. این جشن به روح و روان درگذشتگان (فروهرها) تقدیم شده و بر این باور است که فروهرهای پاکان در این ایام به زمین بازمی‌گردند.
ادامه 👇👇
چگونگی برگزاری فروردگان
- خانه‌تکانی و پاکسازی:
زرتشتیان پیش از فروردگان، خانه‌ها را تمیز می‌کنند تا پذیرای فروهرها باشند.
- آتش افروزی: در گذشته، بر بام‌ها آتش روشن می‌کردند تا راهنمای فروهرها باشد.
- نذری و سفرهٔ فروهرها:
غذایی به نام «لُرک» (شامل میوه، شیرینی، آجیل و سبزی) آماده می‌کنند و بر سفره می‌گذارند.
- رفتن به آرامگاه‌ها:
زرتشتیان به آرامگاه‌های درگذشتگان می‌روند و برای آنان دعا و اوستاخوانی انجام می‌دهند.
- پرهیز از غم و سوگ:
در این ایام، شادی و نیایش توصیه شده و از گریه برای مردگان پرهیز می‌کنند، زیرا معتقدند غم، فروهرها را می‌آزارد.
باورهای مرتبط با فروردگان
- زرتشتیان معتقدند فروهرها (اجداد نیکوکار) در این ایام به جهان مادی سرکشی می‌کنند و برکت می‌آورند.
- این جشن با «همسپثمیدیه» (جشن پنجهٔ کوچک) و نوروز پیوند دارد و پایان چرخهٔ سال کهن را نشان می‌دهد.
۲. رحمت‌خوانی در فرهنگ ایرانی**
رحمت‌خوانی یا ختم روح آیینی است که در برخی مناطق ایران (به ویژه خراسان، سیستان و بلوچستان، و برخی نقاط مازندران) برای یادبود درگذشتگان برگزار می‌شود. این مراسم بیشتر ماهیت اسلامی دارد و با قرائت قرآن، دعا و صدقه همراه است.
چگونگی برگزاری رحمت‌خوانی
- ختم قرآن:
معمولاً در مساجد یا خانه‌ها، یک یا چند ختم قرآن برای آمرزش مردگان انجام می‌شود.
- دعا و ذکر:
روحانی یا فردی مذهبی، دعاهای خاص مانند «فاتحه»، «یسین» و «صلوات خاصه» می‌خواند.
- نذورات و صدقه:
غذاهایی مانند شیربرنج، حلوا یا نان و خرما پخته و میان مردم پخش می‌شود.
- گردهمایی خانوادگی:
خانواده‌ها پس از مراسم، دور هم جمع می‌شوند و خاطرات درگذشتگان را زنده می‌کنند.
تفاوت رحمت‌خوانی با فروردگان و عید مردگان
- ماهیت مذهبی: رحمت‌خوانی بیشتر تحت تأثیر اسلام است، در حالی که فروردگان ریشه در آیین زرتشت دارد.
- زمان برگزاری:
رحمت‌خوانی معمولاً در سالگرد وفات یا ایام خاصی مانند ماه رمضان برگزار می‌شود، اما فروردگان و عید مردگان زمان‌بندی سنتیِ مرتبط با نوروز و بهار دارند.
- مناطق رواج:
رحمت‌خوانی در مناطق شرقی و جنوبی ایران رایج‌تر است، در حالی که عید مردگان بیشتر در مازندران رواج دارد.
📩ارسالی #سیدقاسم_صیادمنش
{سیدمازندرانی}
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
📜امام علی علیه السلام: